İnsanlar var oldukları günden beri pek çok farklı nedene bağlı olarak bireysel ya da toplu olarak yer değiştirirler. Bugün göç olarak adlandırdığımız bu olayın tarihteki en büyük örneklerinden bir tanesi ise Kavimler Göçü’dür. Kavimler Göçü sırasında o kadar büyük değişiklikler yaşanmıştır ki Avrupa’nın tüm siyasi ve sosyal yapısı bir daha asla eskisi gibi olmayacak biçimde şekillenmiştir.
Şaşırmadık, Kavimler Göçü’nü de biz başlattık. Önce Hun Türkleri hareketlendi ve daha sonra onların önüne kattığı diğer topluluklar ilerledi. Yüzlerce yıl boyunca süren bir hareket olduğu için iki farklı dönem üzerinden değerlendiren bu göç, siyasi temelli nedenlerden dolayı gerçekleşmiştir. Kavimler Göçü nedir gelin yakından bakalım ve nedenleri ile sonuçları hakkında bilmeniz gereken tüm detayları görelim.
Önce kısaca tanıyalım: Kavimler Göçü nedir, hangi yılda gerçekleşti?
Kavimler Göçü, 4. yüzyılın ortalarında başlayan ve 9. yüzyılın ilk günlerine kadar süren kitlesel bir göç hareketidir. Uzun yıllar sürdüğü için iki dönem üzerinden incelenen Kavimler Göçü, doğudan batıya gerçekleşen bir harekettir ve Avrupa’nın hem siyasi hem de sosyal yapısını değiştirmiştir. Pek çok farklı nedeni olsa bile temel nedeni siyasidir.
Her şey Kuzey Hun Devleti’nin yıkılmasıyla başladı:
Doğu Hun Devleti’nin yıkılması sonrası bölgenin kuzeyinde kurulan Kuzey Hun Devleti, çevredeki Türk boylarını dağılmaktan kurtarsa bile milattan sonra 216 yılında yıkılmış ve düzen yeniden bozulmuştu. Bunun üzerine Hun Türkleri; Kuzey Kafkasya, Seyhun Nehri’nin batısı ve Dinyeper Nehri çevresine yerleştiler.
Elbette yerleşik bir hayata sahip olmayan Hunlar burada uzun süre kalmadılar ve Aral Gölü ile Hazar Denizi arasında oldukları bölgeden Don ile Volga nehirleri arasına göç etmeye başladılar. Tabii bölge boş değildi. Burada Ostrogotlar, Vizigotlar, ön Slavlar gibi pek çok topluluk vardı. Yaklaşık 375 yılında Hunların bölgeye gelmesi ile birlikte bu topluluklar batıya doğru hareket etmeye başladılar.
Barbarlar Roma’da!
Yok biz değiliz, eskiden Romalılar; Vizigotlar, Ostrogotlar, Anglo-Saksonlar, Franklar, Gepidler, Lombardlar, Burguntlar, Vandallar ve Slavlar için barbar derlerdi. Hun göçü sonrası batıya doğru ilerleyen bu barbar Cermen topluluklar öyle bir ilerlediler ki İspanya ve Kuzey Afrika topraklarına kadar gittiler.
Daha göçün ilk yıllarında bu topluluklar Roma İmparatorluğu’nun batısındaki pek çok bölgeyi işgal ettiler. 410 yılında Vizigotların İtalya’yı işgal etmesi tüm düzenin alt üst olması anlamına geliyordu. Franklar Galya topraklarına girerken Vizigotlar bugünkü Almanya ve Fransa bölgelerini ele geçirdiler. Anglo-Saksonlar ise Büyük Britanya’ya girerek Roma izlerini sildiler.
Kitlesel göç yüzlerce yıl daha devam etti:
Buraya kadar anlattıklarımız Kavimler Göçü’nün ilk döneminde yaşandı. İkinci dönemi ise yaklaşık 5. yüzyılda başladı. Avarlar ve o dönem İtalya’nın kuzeyinde bulunan Lombardlar Avrupa’nın içlerine ilerledi. 7. yüzyıla geldiğimizde ise Bulgarlar, o dönem Bizans İmparatorluğu’nun elinde olan Balkan topraklarını ele geçirdiler.
Diğer tarafta Bizans – Arap savaşları yaşanıyordu. Boşluktan yararlanan Araplar Balkanlara kadar ilerlediler. 718 yılında Konstantinopolis ilk kez Müslümanlar tarafından kuşatıldı ama Bizanslılar Bulgarlar ile birlikte savaşarak galip oldular. Araplar diğer taraftan da Kafkaslara kadar ilerlemiş ve Cebelitarık Boğazı üzerinden Avrupa’ya geçmeye başlamışlardı.
İyi ama tüm bunlar neden oldu? İşte Kavimler Göçü nedenlerinden bazıları:
- Hun Türklerinin Çin saldırılarından kaçmak istemesi
- Orta Asya steplerinde yaşanan kuraklık
- Türk boyları arasında yaşanan çekişmeler
- Hunların Volga Irmağı’nın batısına kadar gelmeleri
İşte Kavimler Göçü’nün başlamasının en temel nedenleri bu şekilde. Girişte de anlattığımız gibi aslında her şey Orta Asya’daki güçlü bir Türk devletinin yıkılması ile başladı. Düzensiz kalan Türk boyları hem kendi aralarında mücadele ettiler hem de Çin ile toprak ve ticaret anlaşmazlıkları yaşadılar. En sonunda göç etmekten başka da bir çareleri kalmadı.
Hunlar tarafından atılan bu ilk adım sonrası zaten çorap söküğü gibi geldi. Hunların gelmesi ile göç etmek zorunda kalan topluluklar Avrupa içlerine ilerledi ve bölgeleri ele geçirdi. Onların ele geçirmesi üzerine başka iç göçler ve başka işgaller oldu. Boşluğu fırsat bilen diğer topluluklar bile gerekli olmadığı halde Avrupa’ya gelmeye başladı.
Kavimler Göçü’nün sonuçları tarihi değiştirdi:
- İlk Çağ bitti, Orta Çağ başladı.
- Roma İmparatorluğu doğu ve batı olarak ikiye ayrıldı, aynı sebeple Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı.
- Feodalite yani derebeylik sistemi ortaya çıktı.
- Avrupa’da Hristiyanlık yayılışı hızlandı.
- Papa ve kilise güç kazanınca skolastik düşünce ortaya çıktı.
- Avrupa’da bir Türk devleti olan Batı Hun Devleti kuruldu.
- Avrupa’nın etnik yapısı değişti ve bugünkü milletler ortaya çıktı.
Kavimler Göçü’nün etkileri bugün bile süren sonuçlarından bazıları bu şekilde. Kavimler Göçü ile birlikte Vizigotlar İspanya’ya, Vandallar Kuzey Afrika’ya, Ostrogotlar İtalya’ya ve Franklar da Fransa’ya yerleşmiş oldular. Vandal, Alan, Süeb ve Vizigotlar İspanyolların; Anglo-Saksonlar ise İngilizlerin atalarıdır.
Avrupa’daki kargaşa bitmek bilmedi:
Roma İmparatorluğu’nun kurduğu düzen içinde yaşayan Avrupa, barbar kavimlerin bölgeye gelmesi ile ne olduğunu şaşırdı. Öyle ki koca imparatorluk bile yıkıldı ve artık barbar dedikleri kavimler yerel halk halina geldi. Bunların yanı sıra bir de artık bölgede Avrupa Hun Devleti vardı ve en büyük ordu gücü Türklerin elindeydi.
Batı ve Doğu Roma İmparatorluğu arasında yaşanan pek çok çekişmede Avrupa Hun Devleti araya girdi. Batının yanında olan Hunlar, Attila’nın başa geçmesi ile birlikte bölgeyi avuçlarının içine aldılar. Uzun yıllar boyunca Hunlar, Doğu Roma İmparatorluğu üzerinde hakimiyet kurmuş ve vergi almışlardır.
Avrupa’da artık tek bir egemen güç olmadığı için feodal sistem kuruldu. Yani güçlü bir kale içinde halkını koruyan yerel lider sistemi. Yine aynı sebeple kilise güçlendi ve skolastik düşünce ortaya çıktı. Yani farklı bir açıdan bakarsak Avrupa’nın Orta Çağ karanlığı aslında Kavimler Göçü ile başlamış oldu.
Yüzlerce yıl süren ve Avrupa’nın hem siyasi hem de sosyal yapısını değiştiren Kavimler Göçü nedir sorusunu yanıtlayarak nedenleri ve sonuçlarından bahsettik. Zannediyoruz içinde Türklerin olmadığı tek olaylar Antarktika’da falan yaşandı.